- 20 november 2010 -
Werkgroep Ver-Ander

(t)rek in netwerken

Inleiding

Welkom. Deze workshop wordt georganiseerd door werkgroep Ver-Ander. Een werkgroep die in oktober door activisten van verschillende achtergrond is opgericht om dit onderdeel van 2.Dh5 te organiseren - en wie weet door te gaan met de vraag hoe we netwerken verder kunnen ontwikkelen.

"Waar vraagt deze tijd om? Een tijd waarin rechts het publieke debat beheerst met haar populistische schijnoplossingen, waarin autoritaire oplossingen niet geschuwd worden en links in het defensief zit".

Zo begint de tekst over deze workshop in het 2.Dh5-programmaboekje. Om iets te kunnen concluderen over gewenste perspectieven - Waar vraagt deze tijd om? - is het nodig te zien waar we nu staan en hoe allerlei ontwikkelingen gaan. Laten we daar zonder terughoudendheid naar kijken.

Activistisch links heeft in de afgelopen decennia veel aanhang gehad. Veel al dan niet bekende namen van toen hebben inmiddels carrière gemaakt en zijn ondertussen flink naar rechts opgeschoven. Ze zijn soms zelfs de regenten geworden die ze vroeger zo verafschuwden. Andere mensen hebben zich van de politiek afgewend, zijn hun eigen dingen gaan doen of hebben zich gefocust op hun binnenwereld (new age, enz.).
Een minderheid van hen is nog steeds op de een of andere manier actief in 'de beweging'.

Hoe komt dat? Pragmatisme? Opportunisme? Carrièredrang? Moegestreden en daardoor zich afgekeerd en iets anders gaan doen? Waarom is dat proces hoogst waarschijnlijk ook nù gaande: wie nù actief is, is dat over 'n aantal jaren om uiteenlopende redenen mogelijk ook niet meer. Tenminste: als we in dezelfde valkuilen trappen.

In deze workshop gaan we het hebben over de vraag: "Waar liggen perspectieven om met meer mensen verder te komen? Moet je als groep activisten vanuit 'n sterk eigen profiel werken en kunnen veranderingen dan het beste via min of meer confronterende acties worden afgedwongen òf liggen er daarnaast mogelijkheden om - zonder de eigen identiteit te verliezen - doelen te bereiken door met anderen samen te werken?".

De workshop heet: rek / trek in netwerken. Rek: over de nog onbenutte mogelijkheden. Trek: we zien er de zin van in en hebben er zin in!

Huidige ontwikkelingen

"Een andere wereld is mogelijk!" riep de Andersglobaliseringsbeweging. Het leek wel alsof protestzanger Armand hier al vele jaren geleden op reageerde met 'n lied waarin hij zong: "Suzy, het is zo moeilijk te geloven in een wereld die moet komen. Ze laat zo verdomd lang op zich wachten en er is zo weinig tijd".

We leven in een hoogontwikkelde kapitalistische maatschappij die zich momenteel grotendeels haaks ontwikkelt op onze idealen. Doel dan op de grote globale politieke ontwikkelingen, niet op kleine hoopgevende initiatieven.
In de komende 10 à 20 jaar is niet te verwachten dat er in deze omgeving 'n radicale omslag zal plaatsvinden.
Integendeel: de kans dat het hier nog onaangenamer wordt, is juist vele malen groter. Denk maar eens aan steeds verdergaande controle (camera's, politie- en justitieregistraties, afluisteren en opslag van computer- en telefoongegevens, vastlegging van reisgedrag via chipkaarten en rekeningrijden, enz.).
Daarnaast zullen sociale en culturele voorzieningen nog verder worden afgebroken. Wordt de gezondheidszorg veel duurder, worden nog meer instellingen geprivatiseerd, moet er langer gewerkt worden, zal arbeid in toenemende mate geflexibiliseerd worden, enz. Voorts is er in de media, het parlement en de regering 'n door rechts gedomineerd klimaat waarin de werkelijke problemen (klimaat, voedsel, energie, grondstoffen en financiële crisis) gemaskeerd worden door het creëren van 'n vijand (allochtonen, moslims, terroristen) die bestreden moet worden. Daarin speelt een partij zonder interne democratie die bovendien 'n leidersprincipe hanteert een hoofdrol en wordt deze voortdurende haat- en angstcampagne gelegitimeerd door rechtse burgerlijke partijen (VVD en CDA) en laten ook grote delen van links zich daarin meezuigen. Links weet hiervoor geen aansprekend alternatief te stellen.

Dan is er nog 'n andere ontwikkeling gaande in dit land: de demografische ontwikkeling. De vergrijzing neemt in de komende twee decennia enorm toe. Daar kunnen we kort over zijn: het gros van die bejaarde babyboomers willen geen fundamentele veranderingen. Ze willen vooral zekerheid. Alles wat daarin een bedreiging is, moet onder controle komen of naar buiten gedreven worden. De eerdergenoemde technologische ontwikkelingen, controle en repressie zullen daarbij heel goed van pas komen.
We moeten vaststellen dat wij als anti-autoritaire activisten slechts een kleine minderheid zijn. Toen, nù en ook de eerstkomende tijd. Denk aan die demografische ontwikkeling: de meeste ouderen zullen we niet op de barricades tegenkomen.

Riskante toekomst?

We moeten ons ook realiseren dat wij, zelfs als we de macht op 'n serveerblad aangereikt zouden krijgen, voorlopig niet in staat zijn die macht te gebruiken. De economie onder beheer krijgen bijvoorbeeld. Samengevat: we hebben de macht niet (over het geheel) en we krijgen de macht niet (over het geheel). In ieder geval niet in de komende decennia.
Vanzelfsprekend bedoelen we met 'macht' niet in de eerste plaats parlementaire macht. Nee, het gaat vooral om sterke opgebouwde posities die maatschappelijke ontwikkelingen wezenlijk zouden kunnen beïnvloeden. Macht die het mogelijk maakt om macht onder mensen te verdelen in plaats van over hen te heersen.

Ja maar, de 'kladderadatsch' dan? Er kan toch zomaar weer 'n nieuwe en nog veel diepere economische crisis uitbreken? In dat geval zullen de meeste mensen zich dan juist niet aangetrokken voelen door progressieve oplossingen en experimenten. In dit land zullen ze waarschijnlijk voor de zekerheid gaan die ze dreigen te verliezen. Autoritaire en/of fascistische leiders en partijen zullen daarbij de betere kansen hebben om aan de macht te komen. Vooral door de verbintenis van extreem-rechts tussen 'law and order' met sociale thema's. Mensen die bang zijn te verliezen wat ze met zoveel moeite hebben opgebouwd aan niet eens zulke grote vermogens en posities, kiezen maar al te vaak voor reactionaire posities.
Of die ontwikkelingen nu langzaam gaan (bij het ontbreken van een nieuwe economische crisis) of snel (bij een nieuwe en nog diepere economische crisis) - de politieke ontwikkeling van het geheel zal vooral die kant uit gaan die wij niet willen. Die grotere ontwikkelingen kunnen we waarschijnlijk ook niet tegen houden, laat staan omvormen tot een alternatief voor de gehele maatschappij. Voorlopig nog niet.

Wie zich de genoemde ontwikkelingen realiseert, kan ook vraagtekens stellen bij 'radicale' acties. Hoe zinvol is het eigenlijk om 'n bouwkeet in de fik te steken bij 'n detentiecentrum in aanbouw? Hoe zinvol is het om 'n steen door de ruit te gooien van 'n burgemeester die tot ontruiming van 'n kraakpand overgaat?
Dat soort geïsoleerde activiteiten in het donker lijken in de omstandigheden van dit land en deze tijd alleen maar contraproductief te werken. De meeste media pakken het maar al te gretig op en vergroten daarmee het draagvlak voor autoritair beleid en rechts beleid.
Daar komt nog bij dat de staat vrijwel altijd over meer macht en middelen beschikt. De capaciteit om nachtelijke schade op te ruimen, is haast onbeperkt en na afloop is er weer 'n extra legitimatie bij voor meer politie, hogere straffen, meer controle en camera's, enz.
Er zijn lessen te trekken uit het verleden: de door de RAF bewerkstelligde verelendung in het Duitsland van de jaren '70 van de vorige eeuw heeft de ondergang van de eigen groep en een periode van zware repressie voor het land opgeleverd.

Maatschappelijke veranderingen kunnen alleen plaatsvinden mèt de steun van de bevolking. Draagvlak creëren voor heel ander beleid vraagt om vasthoudende inzet. Geen schimmige nachtelijke avonturen door lonesome cowboys, maar inzet die met zoveel mogelijk mensen lang volgehouden kan worden om iets op te bouwen en verder uit te bouwen. Werken aan 'n gemeenschappelijk alternatief en wezenlijke tegenmacht.

Noodzaak om samen te werken

Met elkaar zijn we actief in heel veel initiatieven. Die initiatieven kennen elkaar gedeeltelijk. Vormen formele en informele netwerken met elkaar. Het zijn nog te vaak naar binnen - op de activistenscene - gerichte netwerken. Mensen en groepen moeten aan allerlei 'eisen' voldoen (uiterlijk, leefwijze, enz.).
Met die manier van doen bewerkstellig je onbedoeld 'n maximale afstand naar de zogenaamde 'gewone' mensen. Die voldoen namelijk meestal niet aan het gebruikelijke rijtje verwachtingen.
Toch valt juist in verbinding met 'gewone' mensen inspirerende vooruitgang te boeken. Daarnaast zijn er ook buiten de gebruikelijke activistenkringen verbanden actief waar we iets mee kunnen delen. Waarmee samengewerkt kan worden. Soms zijn die verbanden basisdemocratisch of anarchiserend van aard zonder dat ze daar zelf bewust weet van hebben. Met sommige verbanden is er alleen gedeeltelijke overeenstemming, maar is de overlappende doelstelling interessant genoeg om er mee samen te werken.

Er zijn verschillende groepen van activisten die de afgelopen jaren in staat waren om verbindingen met anderen tot stand te brengen. Daar geven we vanmiddag 'n paar voorbeelden van. De uitdaging is met name: hoe als individu of als groep samen te werken met anderen, wezenlijke inbreng te hebben in die verbanden en er dan niet in te 'verdrinken'. Hoe kun je identiteit en doelstellingen overeind houden en door samen te werken die doelstellingen juist een groter platform geven?

De initiatieven die we vanmiddag presenteren, vormen nog maar een eerste aanzet van wat er zou moeten komen.
'Netwerken' zou het uitgangspunt moeten worden voor veel meer groepen van activisten. Daarbij is het van groot belang hoe je bruggen slaat naar anderen. Hoe communiceer je met de ander? Wil je dingen veranderen in deze wereld, dan moet je de ander insluiten in plaats van buitensluiten. Vandaar dat onze Werkgroep 'Ver-Ander' heet. De ander maakt onafscheidelijk deel uit van dat proces van ver-andering. Zonder de ander kan er geen verandering tot stand komen. Startpunt voor ver-anderen is respect hebben voor anderen in hun anders zijn. Anderen zouden veel meer deel moeten uitmaken van onze netwerken.

Wij, met de pretentie een bewuste minderheid te vormen, zouden met die veel grotere groep anderen sterkere verbindingen moeten aangaan. Niet: één keer vluchtig proberen - maar voortdurend andere mensen blijven betrekken. Mensen die in hun persoonlijke en politieke ontwikkeling onderweg zijn en mogelijk in de loop van de tijd samen met ons veranderen en mede daardoor gemeenschappelijke veranderingen tot stand kunnen brengen. Contacten die we hebben zorgvuldig opbouwen, uitbouwen en blijven onderhouden. Contacten niet 'weggooien' als mensen even geen praktisch 'nut' meer hebben na 'n actie. Proberen een andere, betere manier van omgang dan in de 'normale' maatschappij te ontwikkelen en in de praktijk te brengen. Vorm en inhoud geven aan die andere wereld - die mogelijk is - in het hier en nu.

(t)rek in netwerken

Elke affinity groep zou 'netwerken' als uitgangspunt moeten hanteren en groepen zouden zich onderling verder met elkaar kunnen verknopen. Samen een groter netwerk vormen. Dit grotere netwerk (er zijn immers al talloze goede initiatieven) zou op den duur ook letterlijk zichtbaar moeten worden. Mensen herkennen dan dat deze vele initiatieven iets gemeenschappelijks hebben. Als een desem zou dit grotere netwerk zich in en naast het bestaande kapitalistische systeem verder moeten ontwikkelen.

Dit grotere netwerk is noodzakelijker dan ooit. In een situatie waarin we een kleine minderheid vormen in een maatschappij die zich voorlopig haaks op onze idealen ontwikkelt, zullen we elkaar èn de anderen die met ons willen samenwerken, moeten zien te vinden. Bij een mogelijke nieuwe, verdiepende economische crisis hebben we dat zich verder ontwikkelende grotere netwerk hard nodig om het alternatief te vormen of misschien zelfs wel te overleven. Denk aan wat sommige bewoners zelf wisten te organiseren in Louisiana na de orkaan Katrina. Het vormen van een community (samenleving) is noodzaak als de overheid het laat afweten.

Ook zonder 'n verdiepende economische crisis zullen de vooruitzichten niet zoveel anders zijn. De ontwikkeling naar 'n autoritair geleid land (zoals o.a. China, Rusland, Singapore, Italië) lijken voluit in gang gezet te zijn. Wanneer we geïsoleerd blijven in ons eigen bestaan en in onze eigen groep, verliezen we de gemeenschappelijke strijd zeker. In coalitie met elkaar (de verschillende activistengroepen) èn met anderen kunnen we gemeenschappelijke perspectieven ontwikkelen. Samen een veel groter netwerk vormen. De verandering voor-leven. Fundamenteel andere uitgangspunten hanteren dan in de bestaande maatschappij. Zorgvuldig met elkaar en met anderen omgaan. Elkaar en anderen herkennen en erkennen. Elkaar en anderen inspireren voor die gewenste grotere en fundamentele veranderingen naar een solidaire en vrije samenleving.

Van netwerk naar vrije samenleving

Revolutionaire romantiek kan momenteel in praktische zin het beste opzij gezet worden. Er komt géén fee die het bewustzijn van de passieve meerderheid ineens verandert in de in onze ogen goede richting. Als individu en als organisatie de verandering leven als leefwijze en zichtbaar vormgeven, kan een ook voor anderen aansprekend alternatief zijn dat veel langer vol te houden is. Veel langer dan je 'n paar jaar vermoeien met intensief 'revolutionair geheadbang' (en daarna gefrustreerd afhaken).

Zolang onze maatschappij beheerst wordt door het huidige, dominante economische systeem, gaat het proces waarbij veel actieve mensen uiteindelijk voor de bijl gaan (volop carrière maken, geleidelijk naar rechts opschuiven) gewoon door. Door samen het alternatief te stellen, daar wezenlijk vorm en inhoud aan te geven, te netwerken en een groter gemeenschappelijk netwerk te vormen, kunnen we 'n parallelle en uiteindelijk 'n solidaire en vrije samenleving dichterbij brengen. Anderen zijn daarbij nodig om te kunnen ver-anderen!

Werkgroep Ver-Ander